Overzicht bezuinigingen op cultuur
Concept regeerakkoord Rutte-Verhagen
Kunsten ’92 – 1 oktober 2010

In het kort
In het kort: totale structurele bezuinigingen en afschaffen van regelingen gerelateerd aan cultuur lopen op tot in totaal 346 miljoen euro (tabel 1). Daarnaast zal de sector een groot bedrag mislopen door bevriezing van de lonen en mislopen prijscompensatie. De gevolgen van maatregelen op andere gebieden zoals de korting op het gemeentefonds en de bezuiniging op de omroep zijn hierbij nog buiten beschouwing gelaten.

De maatregelen

Tabel 1: Cultuur 2011 2012 2013 2014 2015 Structureel
             
1.Cultuursubsidies 30 50 100 150 200 200
2. Verhoging BTW tarief podiumkunsten en kunstaankopen 90 90 90 90 90 90
3. Afschaffen WWIK   10 10 10 10 10
4. Opheffing Muziekcentrum van de Omroep (MCO)     31 31 31 31
5. Bevriezen lonen collectieve sector 2011 PM PM PM PM PM PM
6. Regeling cultureel beleggen 5 5 5 5 5 5
7. Regionale Historische Centra 10 10 10 10 10 10

 

Tabel 2: Overige maatregelen met mogelijke effecten op cultuur 2011 2012 2013 2014 2015 Structureel
             
8. Algemene taakstelling OCW
(niet specifiek cultuur)		 140 140 130 130 130 130
9. Omroep
(inclusief MCO) 		    50 100 200 200
10 Gemeenten PM PM PM PM PM PM
11. Overige maatregelen PM PM PM PM PM PM

1. Cultuursubsidies
Alle uitgaven vanuit het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen ten aanzien van kunst en cultuur betreffen in 2011 bij elkaar 940 miljoen euro. In die uitgaven voor Kunst en Cultuur zitten echter ook de (ambtelijke) apparaatskosten van het ministerie, uitvoerende diensten en de rijksarchiefdienst. Het is onjuist om die bij de uitgaven zelf te tellen. Maar ook los daarvan, de voornemens voor grote bezuinigingen op het ambtelijke apparaat betekenen al een drastische verlaging voor die apparaatskosten. Het is volstrekt ondenkbaar dat die allebei te realiseren zijn. De bezuinigingen zullen dan ook volledig ten koste van de daadwerkelijke subsidies gaan. En die betreffen slechts een deel van de overgebleven 870 miljoen aan programma-uitgaven van OCW voor de brede sector kunst en cultuur. Het Regeerakkoord noemt die ook met name: de vierjarige en langjarige cultuursubsidies, de Cultuurfondsen en overige programmakosten. Bij ongewijzigd beleid zouden die bij elkaar in 2011 een bedrag van 594 miljoen (van die eerdere 870) betreffen. Daarin zitten dan nog steeds ook de uitgaven van het rijk voor de musea (exclusief huisvesting). Mocht, zoals wij veronderstellen, het uitgangspunt uit het Regeerakkoord om de “uitgaven aan behoud en beheer cultureel erfgoed, bibliotheken en het Nationaal Archief” ook hierop van toepassing zijn, dan moet de beoogde vermindering van de uitgaven volledig ten koste gaan van de (overblijvende) ongeveer 430 miljoen euro die vanuit de rijksoverheid aan het specifieke kunstsubsidies worden uitgegeven. Bijna de helft van het totale kunstaanbod zou volgens het nieuwe kabinet moeten verdwijnen, althans geen rijkssubsidie meer krijgen.

Maatregelen die genoemd worden in het concept-regeerakkoord:
– afschaffen cultuurkaart (ingangsdatum onbekend)
– afschaffen innovatie- en matchingsregeling (15 miljoen)
– vergaren van een groter aandeel eigen inkomsten door instellingen en kunstenaars

– Samenvoegen fondsen tot cultureel investeringsfonds. Wat men hier voor ogen heeft is onduidelijk. – Geefwet
In meest simpele vorm zal dit een samenvoeging van alle belastingwetgeving op het gebied van cultuur betekenen. Tegelijkertijd wordt overigens de regeling cultureel beleggen afgeschaft.

2. Verhoging BTW-tarief
Verhoging van het BTW tarief voor podiumkunsten en kunstaankopen van 6 naar 19%, dus ook voor commerciële aanbieders. Hiervoor is in het regeerakkoord 90 miljoen euro aan lastenverzwaring per 2011 opgenomen. Circussen en bioscoopkaartjes blijven onder het laagtarief vallen.

3. Afschaffing WWIK
Ondanks de positieve evaluatie die dit jaar verscheen over de WWIK is het kabinet in oprichting voornemens deze voorziening af te schaffen. Is voor een bezuiniging van 10 miljoen euro per jaar in het concept-regeerakkoord opgenomen, waarschijnlijk doordat er een hoger beroep op de Wet Werk en Bijstand wordt verwacht.

4. Opheffing Muziekcentrum voor de Omroep
In de mediaparagraaf wordt melding gemaakt van het opheffen van het Muziekcentrum voor de Omroep vanaf 2013, hiermee is een bedrag gemoeid van 31 miljoen op jaarbasis.
De vraag is hoe dit zich verhoudt tot de taak die het beoogde kabinet zichzelf stelt om in alle regio’s een hoogwaardig cultureel aanbod te laten bestaan wanneer bijvoorbeeld de stad Utrecht niet over een eigen rijksgesubsidieerde orkest beschikt (en binnenkort wel een muziekpaleis).

5. Bevriezing lonen collectieve sector 2011
Over 2010 is er geen loon- prijscompensatie uitgekeerd waarvoor respectievelijk 17.5 en 9.8 miljoen voor cultuur was gereserveerd in de Rijksbegroting 2010. In het concept-regeerakkkoord is opgenomen de loonbijstelling over 2011 niet uit te keren. Het is nog onduidelijk of de tranche 2010 wel in 2011 wordt uitgekeerd. In het theoretische geval dat de komende jaren de looncompensatie niet doorgaat, dan loopt de culturele sector in 2013 jaarlijks 70 miljoen euro mis waarbij geen rekening is gehouden met de indexatie van deze cijfers. Voor de prijscompensatie geldt een gelijk verhaal.

Indicatie wanneer geen looncompensatie 2010 2011 2012 2013
Tranche 2010 17.5 17.5 17.5 17.5
Tranche 2011   17.5 17.5 17.5
Tranche 2012     17.5 17.5
Tranche 2013       17.5

6. Afschaffing Regeling Cultureel Beleggen

7. Regionale Historische Centra
De Regionale Historische Centra worden overgeheveld naar de provincies, maar eerst wordt er 25% gekort waarmee een bedrag van 10 miljoen is gemoeid.

8. Algemene taakstelling OCW
Het ministerie dient ook nog bezuinigingen in te vullen ter hoogte van 140 miljoen staat in het Regeerakkoord. In de Rijksbegroting 2011 staat er overigens nog een bedrag open van 83 miljoen op de OCW begroting dat per 2012 structureel ingevuld moet worden uit ‘overige maatregelen en subsidies’. Een brief hierover is aangekondigd voor dit najaar. Of deze twee posten ‘gezwaluwstaart’ zijn of boven op elkaar komen, en hoe ze ingevuld worden is nog onduidelijk.

9. Omroep
Uit het Financieel kader bij het concept-regeerakkoord “Er vindt een bezuiniging plaats op de publieke omroep alsmede o.a. de themakanalen en het muziekcentrum voor de omroep. Hiertoe zal met ingang van 2016 het stelsel worden gewijzigd(de huidige erkenningperiode loopt tot en met 2015). Op grond van de mogelijkheden binnen het huidige stelsel worden vanaf 2013 de uitgaven aan de publieke omroep stapsgewijs verlaagd. Hiertoe zal per 1 januari 2013 een nieuwe Mediawet van kracht worden. De 200 mln taakstellende structurele besparing zal, indien dat een verschraling van kwaliteit tot gevolg mocht hebben, leiden tot één publiek net minder.”

10. Gemeenten
Wat er precies gebeurt met betrekking tot de gemeenten wordt niet duidelijk uit het Regeerakkoord. Veel taken worden overgeheveld (maar eerst gekort, zoals de AWBZ en Wajong). Er is in ieder geval wel sprake van een algemene korting op het gemeentefonds van 1.2 miljard euro. Wat er gebeurt met de co-financieringsrelaties die er bestaan met gemeenten op het vlak van verschillende podiumkunstgezelschappen is uiteraard nog onduidelijk.

11. Overige maatregelen
Onder het mom van ‘kleinere overheid’ worden bezuinigingen op verschillende onderdelen van het overheidsapparaat voorzien. ZBO’s krijgen een taakstelling van 1.5% reductie op personeel en materieel over de jaren 2013- 2015. Dit moet Netto 4.5% opleveren. De cultuurfondsen lijken hier in ieder geval onder te gaan vallen, en ook de Archiefdienst, Erfgoedinspectie etcetera.

 

Ministerie van Financiën
De directeur-generaal
De heer P.W.A. Veld
Postbus 20201
2500 EE Den Haag